AY'IN DERİNLİKLERİNDE SU BULUNDU

Uydu verileri Ay’ın içindeki suyun geniş bir alana yayıldığını ve volkanik kayaların gelecekteki kaşifler için önemli bir kaynak olabileceğini öneriyor.

Fotoğraf: NASA

Yazan Hannah Lang

Antik yanardağ patlamalarından geriye kalan küçük cam boncuklara yapılan yeni bir analize göre, Ay üzerinde önceden zannettiğimizden daha çok su var.

Doğal olarak oluşan boncuklar, yanardağ aktivitesinin olduğu bölgelerin yakınlarına iniş yapmış olan Apollo 15 ve 17 görevleri tarafından 70’lerde toplanmıştı. Boncuklar, magma yeryüzüne doğru patlarken, su içinde hapsolacak şekilde kristalize olarak oluşuyorlar.

Ancak bilim insanları, Apollo örneklerinin eşsiz olduklarından veya Ay üzerindeki diğer volkanik akıntıların su barındıran camla dolu olup olmadığından emin olamadılar.

Nature Geoscience dergisinde yayınlanan yeni bir araştırmada, bilim insanları Apollo örneklerini yeniden incelediler ve daha yeni uydu verilerini Ay’ın başka yerlerinde su-barındıran boncukların varlığına dair işaretler aramak için kullandılar. Araştırma sonucunda volkanik çökeltilerin gerçekten yaygın olduğunu buldular. Bu sonuç, Ay’ın içindeki malzemenin önceden düşünüldüğünden daha ıslak olduğunu öneriyor.

“Camlarla bağdaştırılan bu özelliği görüyor olmaları, bize bu volkanik patlamaların olduğu zaman zarfında Ay’ın içinde gerçekten oldukça fazla su olduğunu söylüyor.” diyor bu araştırmayı değerlendiren NASA bilim insanı Anthony Colaprete.

HİÇ KİMSE DAHA ÖNCE AY ÜZERİNDE SU BULDU MU?

Evet, ama daha çok yeni. Bilim insanları Ay’ın tamamının kuru olduğunu düşünüyordu. Ama 2008 yılında, araştırmacılar Apollo örneklerindeki cam boncukları incelediler ve bilinen ilk eser miktarda suyu buldular.

Bu noktadan sonra, Ay’da su buluşlarında patlama yaşandı. 2009 yılında NASA, fazladan su kanıtı bulmak ümidiyle, Ay’ın güney kutbunda bulunan bir kratere, bir roket ve uydu düşürdü. Bu kazalar su buzulu ve – suyla ilintili, yüksek seviyede tepkisel bir molekül olan- hidroksil ile bağlantılı işaretler ortaya çıkardı.

Ve 2010 yılında, bilim insanları diğer toplanmış Ay taşlarını yakından incelediler ve apatit adı verilen mineral içinde suya dair ek işaretler buldular. Jeologlar, bu noktada, Ay’ın kayaları içinde gizli rezervuarlar saklıyor olabileceğinden şüphelenmeye başladılar. Jeolog Francis McCubbin zamanında, Ay’ın içindeki tüm su alınırsa, tüm yüzeyi kaplayan yaklaşık bir metre derinliğinde bir okyanus yaratacağını tahmin etmişti.

BU ÇALIŞMANIN FARKI NE?

Ay’ın yüzeyindeki suyun büyük bir kısmının haritasını çıkarmış olsak da, Ay’ın içinin nasıl olduğunu tam olarak bilmiyoruz. Bunun bir sebebi elimizde Ay’ın kabuğundan fışkıran volkanik taşlardan çok az örnek olması.

Çalışmaları için, Brown Üniversitesi’nden Ralph Milliken ve Hawaii Üniversitesi’nden Shuai Li, Ay’ın içindeki su miktarı hakkında daha çok bilgi edinmek istediler. Bu, eldeki soruyu piroklasitk akıntı denilen, volkanik birikintileri uydu haritalaması kullanarak cevaplamaya çalışan ilk çalışmalardan biri.

PEKİ, NE KADAR SU VAR?

Bu çalışma suyun Ay’ın içinde daha bol olduğunu önerse de, ne yazık ki, ne kadar su olduğunu tam olarak bilmek zor.

2011 yılında yapılan çalışmalar volkanik boncukların dünyadaki volkanik bazaltlarla aynı oranda su barındırdığını ortaya koydu. Ve büyük ihtimalle, gezegenimizin derinliklerinde yeryüzündeki okyanuslar, göller ve nehirlerin toplamından daha çok su var.

Bu harita Ay’ın yüzeyinde volkanik cam çökeltilerinin yerlerini gösteriyor.
İllüstrasyon: Milliken lab/Brown Üniversitesi

Bu yeni buluş, Ay’ın kabuğunun en azından bir kısmının, dünyanınki kadar su barındırıyor olabileceği anlamına geliyor olabilir.

BU GELECEK İÇİN NE ANLAMA GELİYOR?

Cam boncuklar sadece yüzde 0.05 su barındırıyor olsa bile, sayılarının çokluğu gelecekteki ay yürüyüşçüleri için heyecan verici bir şans sunuyor. Derin gölgedeki kutup kraterlerindeki su buzu, Ay’a yayılmış, su barındıran volkanik taşlara erişmekten çok daha zor olur. Bu da, Ay ziyaretçilerinin bir gün kendi sularını tedarik etmek yerine, çıkarabilecekleri anlamına geliyor.

“Bu gerçekten çok faydalı.” diyor Colaprete. “İleriye dönük olarak, bu çökeltilerin olası bir Ay kaynağı olması konusuna daha hakimiz ve ileri dönük kutup kaynak çalışmalarıyla karşılaştırabiliriz.”

www.natgeotv.com/tr adresinden ayrılmak üzeresiniz. Ziyaret etmeyi düşündüğünüz sayfa The Walt Disney Company Limited'ın kontrolünde değildir. Site sahibinin Kullanım Koşulları ve Gizlilik Politikası uygulanacaktır.

Kabul Et