1918’den beri A.B.D.’de kıyıdan kıyıya görülecek ilk tutulma olan Ağustos tutulması milyonlarca insana müthiş bir izleme fırsatı sunacak.
Bir izleyici Yeni Meksika’dan halkalı bir Güneş tutulmasını izliyor.
Fotoğraf: Colleen Pinski, National Geographic Your Shot
Yazan Andrew Fazekas
1918’den beri ilk kez tüm ülkenin üzerinden geçecek bir tam Güneş tutulması gerçekleşeceği için, A.B.D.’nin her yerindeki gökyüzü izleyicileri neredeyse bir yüzyıldır gerçekleşecek en iyi kozmik gösteri için hazırlanıyorlar. 21 Ağustos’ta on milyonlarca şanslı insan, Ay’ın Güneş’i tamamen kapatıp, birkaç dakika içinde gündüzü geceye dönüştürmesini izleyebilecek.
Asıl olay Oregon’dan başlayarak Güney Carolina’da bitecek dar bir güzergahta görünecek. Süreçte, tam tutulma 12 eyalette birçok şehirden geçeceği için, sayısız izleme partileri, kozmik temalı turlar ve bilimsel gözlemlerin planlanmasına önayak oluyor.
Tutulmayı Kıyıdan-Kıyıya Turu Sırasında Takip Edin
Birçok insan Ay’ın Güneş’i tamamen gizlediğini gördüklerinden emin olmak için seyahat edecek olsa da, A.B.D.’nin başka yerlerinde, Kuzey Amerika’nın geri kalanında, ve Orta ve Güney Amerika’nın bazı bölümlerindeki izleyiciler, Ay’ın Güneş’in bir kısmından bir ısırık alıyor gibi görüneceği kısmi bir tutulmanın tadını çıkarabilecek.
İşte bu inanılmaz gökyüzü gösterisinin bir parçası olmak için bilmeniz gereken her şey.
Tam tutulma tam olarak nedir?
Tam tutulma, Ay’ın Güneş’in görünen solar çemberini tamamen kapayarak, Dünya’ya gölge yaptığında gerçekleşiyor. Tam bir tutulma görebilmek için, umbra olarak bilinen gölgenin en karanlık yerinde olmanız gerekiyor. Gölgenin daha seyrek olduğu, yani prenumbra bölgesinde olan insanlar kısmi bir tutulma görürler.
Bu da demek oluyor ki, tutulmalar sadece Ay, Dünya ve Güneş arasında tam olarak hizalandığında gerçekleşebiliyor. Bu dizilim her ay gerçekleşmiyor çünkü Ay’ın yörüngesi Dünya’nın yörüngesine göre eğik, dolayısıyla Ay’ın çemberi ile Güneş’in çemberinin yolları her zaman çakışmıyor.
Ek olarak, Ay’ın yörüngesi az oranda daha uzun, ve Ay ile Dünya’nın mesafesi zaman içinde değişiyor. Ay daha uzaktayken, görünen boyutu Güneş’i tamamen kapatacak kadar geniş olmuyor. Böyle bir durumda, izleyiciler “bir ateş çemberinin” karanlık Ay çemberini sardığı, halkalı tutulma olarak bilenen olayı görürler.
Bu tutulma neden özel?
Yörünge dinamiklerinden dolayı, Ay’ın gölgesi her tam Güneş tutulmasında Dünya’nın farklı yerlerine düşer. Bazen tutulmalar, insanların tam tutulma güzergahında olmasını zorlaştıran, ücra bölgelerden veya açık denizden görünür olurlar.
Mart 2016’da gerçekleşen son tam tutulma Endonezya’nın bazı yerleri dışında sadece Pasifik Okyanusu sularından görünüyordu. Ve kıtasal A.B.D, Şubat 1979’da kuzeybatı Pasifik’ten geçen tutulmadan beri tam bir tutulma görmedi.
Buna karşın, 21 Ağustos tutulması, milyonlarca insanın erişebileceği birçok büyük şehir ve başka yerlerden geçerek, A.B.D’yi kıyıdan kıyıya aşacak. Bu durum en son Haziran 1918’de, tam tutulma Washington eyaletinden Florida’ya kadar geçtiğinde gerçekleşmişti.
Rekor sayıda izleyiciyi çekmenin yanı sıra, Ağustos’taki olaya kolay erişim, tutulmaları kullanarak Güneş’in üst atmosferini, veya tacını inceleyen bilim insanları için de yararlı olacak. Bu gizemli bölge milyonlarca kilometre boyunca uzaya uzanıyor, ama çok sönük olduğu için genellikle yıldızın çemberinin parlaklığında kayboluyor. Tutulma sırasında parlak yıldız örtülerek yeryüzündeki gökbilimcilerin tacı araştırmasına izin veriyor.
En iyi gökyüzü gösterisi için nerede olmalıyım?
Tam tutulma, Ağustos ayında, diyagonal olarak batıdan doğuya ortalama 4.000 km boyunca uzayan, 112 km genişliğinde bir koridordan görünür olacak. Bu güzergahın neresinde olduğunuza bağlı olarak, Ay tüm Güneş’i 2 dakika 40 saniyeye kadar kapatacak.
Güzergah Oregon’dan başlıyor ve Güney Carolina’da son bulmadan önce Idaho, Wyoming, Nebraska, Kansas, Missouri, Illinois, Kentucky, Tennessee, Georgia, ve Kuzey Carolina’nın bazı kısımlarından geçiyor.
Bir Güneş Tutulmasını izlemek gözlerime zarar verir mi?
Güneş tutulmasını izleme konusunda, güvenlik her şeyden önemlidir. Güneş’e herhangi bir göz koruması olmadan bakmak kalıcı hasara neden olabilir.
Bir tutulmanın gerçekleşmesini izlemenin en iyi yolu, kişisel güneş gözlüklerinden bin kez daha fazla karartılmış özel lenslere sahip gözlükler kullanmaktır. Bu filtreli gözlükleri takarak, Ay’ın çemberi Güneş üzerinde hareket ederken, tam tutulmadan önce ve sonraki kısmi tutulmaları güvenli bir şekilde izleyebilirsiniz. (Dünya çapındaki topluluklara tutulma gözlükleri sağlamaya dair bir proje hakkında bir yazı okuyun.)
Gün kısa bir süreliğine geceye döndüğünde, yıldızlar ve gezegenler gökyüzünde görünür olur, dereceler belirgin bir şekilde düşer, ve hayvanlar ani kararmaya tepki verdiği için çevreniz sessizleşebilir.
Tam tutulmanın güzergahı dışındaki kişiler kısmi tutulmayı izlemek için filtreli gözlükleri kullanabilir. Ve herkes, Güneş’in görüntüsünü güvenli izleme için düz bir yüzeye yansıtan, iğne deliği kamerası ile dolaylı olarak izleyebilir.
Seyahat edemiyorsam ne yapmalıyım?
Bu ağustos ayında tam tutulma güzergahında bulunamıyorsanız, Dünya’nın farklı yerlerindeki kişiler, NASA ve astronomi eğitim grubu Slooh’nun sunduğu canlı-yayın servisleri aracılığıyla katılabilirler.
Ve bu tutulmayı tamamen kaçırırsanız, sadece bir sonraki tutulmanın Şili ve Arjantin’den geçmesini Temmuz 2019’a kadar beklemeniz gerekecek. Ancak A.B.D. üzerinden geçecek bir sonraki tam tutulma Nisan 2024’e kadar gerçekleşmeyecek.
Açık bir gökyüzü diliyorum!
Andrew Fazekas, Gece gökyüzü Adamı, Star Trek: The Official Guide to Our Universeyazarı veNG Live! Mankind to Marssunumları sunucusu. Fazekas’ı Twitter, Facebook, websitesinden takip edebilirsiniz