Yeni bir araştırmaya göre, yeni bulunan katididler dünya üzerindeki en büyük ve cüsseli böcekler arasında.
Yazan Mary Bates
Yeni bir araştırmaya göre, 7 yeni katidid cinsi dünyadaki en büyük ve cüsseli böcekler arasında. Sadece Madagaskar adasında bulunan böcekler, bir vücut geliştiricinin “pazılarına” sahip ve oldukça agresif olabiliyorlar. İkisi de katididler için şaşırtıcı özellikler.
Yeni bir parlak renkli dev katidid cinsi, Oncodopus brongniarti. Böceğin boyutları 6.3 cm’den daha fazla olabiliyor.
Fotoğraf: George Beccaloni
“Onların yakınına bile gitseniz, sizi güçlü ön bacaklarıyla yakalamaya çalışıp, parmağınıza kötü bir ısırık vermek için alt çenelerine doğru çekerler” diyor çalışmanın ortak yazarı, Londra Doğa Tarihi Müzesi’nde katidid ve diğer böcekler küratörü George Beccaloni. (Beccaloni bu tarz yaralanmaları katididleri tutmak için uzun bir kıskaç kullanarak önledi.)
“Bu tarz savunma davranışını başka katididlerde görmedim.”
Garip Ev Arkadaşları
Beccaloni ve iş arkadaşları yeni cinsleri müze örnekleri ve Madagaskar’ın kuru ormanlarına yapılan iki yolculukta toplanmış numunelere dayanarak tespit ettiler. Keşif gezilerinden birinde, Beccaloni kaya ve gevşek ağaç kabukları gibi gizli yerlerde uzmanlık alanı olan hamam böceklerini ararken, boyutları neredeyse 6.3 cm’ye varan garip katididlere rastladı.
Araştırması yakın dönemde Zootaxa bilim dergisinde yayınlanan Beccaloni, etobur katididlerin hamamböceklerini yiyebilecekken, iki cinsin birbirlerine katlanıyor gibi göründüklerini belirtiyor. “Bu tarz barınaklar nadirdir ve büyük ihtimalle hem katididlerin hem de hamam böceklerinin yoğun gündüz ısısı ve avcılardan saklanmak için bunlara ihtiyacı var” diyor Beccaloni.
Bir Ömür Boyu Aşıklar
Beccaloni, ilginç bir şekilde, yan yana dinlenen birçok erkek-dişi katidid çift buldu – dediğine göre bu, böceklerin hayatlarının sonuna kadar eşleştiğine dair bir ipucu olabilir.
Yeni bulunan katididlerin bazıları erkek-dişi çiftler şeklinde keşfedildi (fotoğraftaki cins Oncodopus brongniarti). Bu da böceklerin tek eşli olabileceğini ileri sürüyor.
Fotoğraf: George Beccaloni
İngiltere’deki Derby Üniversitesi’nde böcekbilimci olan ve bu araştırmaya dahil olmayan Karim Vahed bir e-postasında, “Bu makalede kayıt altına alınan olası tek eşli, uzun dönem eşleşme davranışı diğer cırcır böcekleri veya çalı kriketleri (katidid için başka bir isim) için, bildiğim kadarıyla, bilinmeyen bir durum” yazmış.
“Bazı cırcır böcekleri kısa dönem eş koruma davranışı gösterir. Yani erkek rakip erkekleri uzaklaştırmak için son eşiyle ortalama bir saat kadar kalır.”
Tek eşlilik böcekler arasında nadir bir şey ama duyulmamış değil. Mesela bazı mezarcı böcekler yavrularına bakmak için beraber kalırlar.
Çalışmanın ortak yazarı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Ünal, erkeklerin eş koruma davranışı ile, kendi üreme başarılarını diğer erkeklerin eşlerine erişmesini engelleyerek sağladığını belirtiyor. “Bu davranış bu ilkel böcek grubunda kesinlikle sıra dışı bir davranış.”
İki uzman da, erkeklerin dişileri sığınaklarının dışında takip edip etmedikleri başta olmak üzere daha fazla araştırmanın yapılması gerektiğinde hemfikir.
Kuru Ormanlar Tehlikede
Bilim dünyasının bu dev böcekleri ancak şimdi tanıyor olması garip görünebilir.
Bunun nedenlerinden biri böcekbilimcilerin Madagaskar’ın çoğunu kapsayan kuru ormanlar yerine, ülkenin yağmur ormanlarına odaklanmış olmaları.
“Bu büyük bir talihsizlik çünkü kuru ormanlar çok daha sıra dışı ve özeller. Buna rağmen çok az insan haklarında bir şey biliyor ve karşı karşıya oldukları tehditlerin farkında.” diyor Beccaloni.
Yeni cinsin bir örneği, M. desutterae.
Fotoğraf: Mustafa Ünal
“Baobab ağaçları, muhteşem sukulentler ve ahtapot ağaçlarıyla, dikenli orman gibi yaşam alanlarının gezegende eşi benzeri yok.”
Kömür çıkarmak için ormansızlaştırma gibi insan faaliyetleri yüzünden ormanlar daralıyor, diye ekliyor.
“Madagaskar’ın yaşam alanlarının ne kadar büyük bir tehdit altında olduğu göz önünde bulundurulursa, oradaki tüm cinsleri yok olmadan önce belgelemek bir öncelik olmalı.”